Köşemizin takipçileri “Kripto” varlıklara (halk arasında; “kripto para”) dair yaptığımız bilgilendirme ve uyarıları iyi bilirler. Hatta bir kısım fikri mülahazalarımızın popüler kalıplara uymaması nedeniyle eleştirenler de olmuştu, çizdiğimiz resmin fırsatları kaçırmaya vesile olduğunu da ifade edenler olmuştu. Ancak popüler olma uğruna gerçekleri görmek ve yazmaktan geri durmak bizler için anlamsızdır.
Avrupa Merkez Bankası Yönetim Kurulu üyesi Fabio Panetta çok yakın zaman evvel kripto varlıklar hakkında bir sunum yaptı. Gelin onun çizdiği resme özetle bakalım:
Altın Akını ve Vahşi Batı
170 yıl önce bugünkü Amerikalılar şanslarını aramak üzere sınırlarını Avrupa’dan Batı’ya doğru iterek “Altın Akını” diye tabir edilen akımı başlattılar. Umut vadeden bu topraklar birkaçının hayalini gerçekleştirirken, çoğunluk için bu toprakları açgözlülük ve kanunsuzluğun olduğu “Vahşi Batı” diye bilinen haline bürümüştür.
Dijital Altına Hücum!
Hızlıca bir buçuk yüzyılı hızlı ileri sardığımızda; küresel mali krizin ortasında, bankalara karşı artan güvensizlik ile birleşen teknolojik yenilikler yeni bir rüyayı doğurdu: devlet kontrolünün ötesinde, açgözlülük ve kanunsuzluğun beslediği, dijital altına hücum…
Satoshi Nakamoto, daha doğrusu bu takma adı kullanan yazılım geliştiriciler, merkezi olmayan dijital nakit olabileceğini düşündükleri şeyin kaynak kodunu yarattılar. 2008 yayımladıkları teknik incelemesi ödeme ve para konularında derinlemesine bir anlayışa sahip olmadan teknolojiye, özellikle de kriptografiye büyük bir hayranlık duyduklarını gösteriyor.
Neredeyse 15 yıl sonra, kripto varlıklar herkesin bahsettiği şey. Kripto meraklıları, kripto kumarında şanslarını denemeleri gerektiğini düşünerek kripto piyasasının yükselişine hayret ediyor. Madencilerden aracılara kadar tümü, dijital finansa yayılmak isteyen bir ekosistem ortaya çıktı.
Kripto misyonerleri, girişleri ve dolayısıyla kripto balonunu körükleyen momentumu korumak için sürekli artan kripto varlık fiyatlarının aldatıcı bir anlatısını kullanarak yeryüzünde cenneti vaat ediyor.
Ama görünüşler aldatıcıdır. Satoshi Nakamoto’nun güvenilir para yaratma hayali tam da bu; bir rüya…
Kripto varlıklar, vaat ettiklerinin tam tersi olan istikrarsızlık ve güvensizlik getiriyor. Yeni bir Vahşi Batı yaratıyorlar.
Game of Thrones’tan (Dünyanın en çok izlenilen dizilerinden biri) alıntı yaparsak “kaos bir merdivendir”. (Hikaye bu karakter için iyi bitmiyor.) Ancak, kazanımları yalnızca geçici olsa bile, diğerlerini kaçırdıklarına ikna etmek için merdiveni tırmanan yalnızca birkaç kişi yeterlidir.(Ponzi)
Kripto piyasası 2008 krizinde yol açan ipotekli konut hacmine ulaştı!
Gerçekten de, kripto piyasası şimdi, 1,3 trilyon ABD Doları değerinde, küresel mali krizi tetiklediği zamandaki (2008 finansal krizi) yüksek faizli ipotek piyasasından daha büyük. Ve çarpıcı biçimde benzer dinamikler gösteriyor. Yeterli kontrollerin yokluğunda, kripto varlıklar, hızlı ve yüksek getiri vaat ederek ve yatırımcıları korumasız bırakan düzenleyici boşluklardan yararlanarak spekülasyonlara yönlendiriyor.
Riski anlayamamak, belki bir fırsatı kaçırma korkusu ve yasa koyuculara yoğun lobi faaliyetleri, yasal düzenlemeleri yavaşlatırken riskleri artırmaktadır.
Sıfır Toplamlı Oyun!
Balonun patlamasını bekleyip, kripto riskinin finansal sistemde ne kadar yaygın hale geldiğini görerek aynı hataları tekrarlamamalıyız. Muhtemeldir ki; bazıları (azınlık) daha akıllı olarak zamanında bu sistemden çıkacakken, çoğu tuzağa düşecek.
Avrupa Merkez Bankası Yönetim Kurulu üyesi Fabio Panetta’nın tanımları bizlerin defaten çizdiği ve uyarılarda bulunduğu manzara ile aynıdır.
Her ne kadar ufak tefek adımlar atılsa da Hazine ve Maliye Bakanlığı, SPK bu konuda ön alıcı düzenlemeleri henüz yapamamıştır. Kaynağa, tasarrufa çokça ihtiyaç duyduğumuz bu dönemde milli servetin kumara akmasının ve çok muhtemel ağır bir çöküş ile beraber “nerede bu devlet, niye kimse bizi uyarmadı, alıkoymadı” haykırışlarına maruz kalmamak adına acilen yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
Sn. Bakan Nebati ve kurmaylarının öncelikli işleri arasında olması gereken kripto varlıklar, her an büyüyen hacmi ile finansal dengeyi daha fazla tehdit edecek hale gelmektedir. Bizden söylemesi…
