Sadaka taşı; kökeninin Selçuklu hanedanına kadar uzandığına dair rivayetlerin olduğu bir Osmanlı geleneğidir. Genellikle cami girişlerinde ve çarşılarda bulundurulan, ihtiyaç sahiplerinin rencide edilmediği bir yardımlaşma yöntemidir.
Bu fikrin sahibini bulmak için çok araştırmış olsam da, bir isme ulaşmam ne yazık ki mümkün olmadı. Ama empati yaparak bu fikrin mucidini uzunca süre düşündüm. Belli ki bu fikrin sahibi sadaka kavramının manasını derinden anlayabilmiş birisiydi. Çünkü sadaka; sadece zenginin fakire yaptığı nakdi yardım değil, yalnızca Allah’ın rızasını gözeterek yapılması gereken bir iyiliktir. Bu iyilikse kimi zaman bir tebessüm bile olabilir.
Amacı böylesine müstesna bir iyiliğin içinde tabi ki riya, kibir, utandırma ve benzeri duyguların bulunmaması gerekir. Bu kıstaslar ışığında, mevzu bahis olan sadaka taşı tam da bu iş için biçilmiş bir kaftan. Alan elin veren eli görmediği, sadece Allah’ın şahitliğinde yapılan bir hayır. Bütün bu beklentiyi mermer bir sütunda toplayan, o soğuk taşın bu muhteşem iyiliğe aracı olmasını sağlayan bir icat. Anadolu’dan tutun balkanlara kadar yayılan, Tunus, Cezayir’e kadar uzanan ve varlığını yüzyıllarca sürdüren kadim bir Osmanlı kültüründen bahsediyoruz.
Gelin görün ki içinde bulunduğumuz devirde işlevini yerine getirmesi maalesef mümkün değil. Camilerde ayakkabıların çalındığı bir toplumda, böylesine bir güven ortamını oluşturmak için kırk fırın ekmek yemek bile çözüm olamayabilir..! Tabi ki imkansız değil, lakin çokça emek istiyor. Belki de çabalamaya ilk olarak, kaybolmaya yüz tutmuş olan bu nadide kültür öğelerimizi öğrenmek, anlamak, anlatmaktan başlamak gerekiyor. Kim bilir belki de bu cehaletin üzerimizden kalkmasının formülü burada gizlidir…
