Dünya, sözlerin savaşına sahne olmaktadır. Başta yazılı, sözlü, görüntülü basın olmak üzere herkes bir fikrin sözcülüğünü yapıyor. Sözlerin (izm) sahipleri, insanlığı hedefledikleri şeylere doğru çağırıyorlar. İyi ama biz neye kulak vereceğiz? Bu kadar bilgi yığınının olduğu yerde biz neyi dinleyeceğiz ve neyi satın alacağız. Ve neyi dünya görüşü olarak kabul edeceğiz? Dünya görüşümüzü ya da din algımızı neye göre belirleyeceğiz?
SÖZ LERİN SAVAŞI ve Hz. KURAN
Söz söyleme (beyan ve kavl), Yüce Allahın insanlığa eşsiz bir hediyesi ve lütfudur. Kavl (söz), Onun biz kullarında tezahür etmesine müsaade ettiği kelam sıfatının bir tecellisidir.Hayat Kitabı Yüce Kuran-ı Kerîmde, bu gerçek şöyle belirtilir: Rahman, Kuranı öğretti. İnsanı yarattı; ona beyanı/konuşmayı öğretti.(Rahmân,1-4) buyurmaktadır.
İnsanoğlu sosyal bir varlık olarak hayatını sürdürür. Duygu ve düşüncelerini, inançlarını, söz aracılığıyla karşısındakine aktarır. Söz, insanı etkiler. Bu açıdan söz söylemek bir tür büyü yapmak gibi değerlendirilmiştir.Bugün bilim adamları, sözlerin insan üzerindeki etkilerini araştırmışlar; sözlerin insan üzerindeki olağanüstü etki gücünü tespit etmişlerdir. Söylenen sözler, tekrar edilen düşünce ve fikirler, bir süre sonra yargılara dönüşür; yargılar kararlara, kararlar da inançlara dönüşüler.Nihayetinde inançlar , insan ruhunda etkisini, bir şeyi kesin yap! veya yapma! şeklinde gösterir ve adeta o söz topluluğu din haline gelir.
İşte sözün insandaki bu etkisi sebebi ile Yüce Allah, insanlığa sözlerin sultanı olan Kuran-ı Kerîmi indirmiştir.Yüce Kuran, 6236 ayeti ile birçok sözlerden oluşmaktadır. Ayetlerin başında daha çok kâle/kavl formu ile birçok görüşe yer verilir. Hayatın içinde ne varsa, Kuranda da , hayata dair sözler ve fikirler mevcuttur.
Kura-ı Kerimi okuduğunuzda görürsünüz ki, bazen Kuranda şeytan konuşur, bazen Firavun konuşur, bazen Yahudi konuşur, bazen Nasrani (hristiyan) konuşur, bazen zengin konuşur, bazen fakir konuşur, bazen müminler konuşur, bazen peygamberler konuşur.Kuran işte böylece herkesin konuştuğu bir platform izlenimi verir. Tabii ki Yüce Rabbimiz de birçok ayette konuşmakta ve sözler söylemektedir.
Evet, ayetleri incelediğimizde bazen dedi , ya da dediler (kale, kalu) şeklindeki form ile bir çok sözler söylenirken , Yüce Rabbimiz de yüzlerce ayet-i kerimede kul ! (de !, söyle!) şeklinde başlayan sözler söyleyerek tespitler yapmakta, ilkler ortaya koymakta ya da cevaplar vermektedir. Yüce Rabbimiz diğer kelimatları ve buna benzer daha başka beyanları ile hakikatin ve dinin sabitelerini ortaya koymaktadır. Böylece o sözler (sabiteler/değişmez gerçekler) dinin gerçeklerine dönüşmekte ve müminin imanı haline gelmektedir.
Yüce Kuran, müminlerin en temel vasfının hikmet ve hakikat arayıcısı olmaları gerektiğini vurgular. İman adamının her zaman, doğrunun ve güzelin peşinde olması gerektiğini belirterek şöyle buyuruyor: Onlar (Müminler), sözü dinlerler ve en güzeline tâbi olurlar.(Zümer,18)
Âyet-i kerimede belirtildiği gibi müminler, sözü dinleyen ve en güzeline uyan kimseler olmaları ile övülmektedir. Ve böylece bütün mesele sözde odaklaşmakta ve en güzel sözün Kuran yani Yüce Allahın tespitleri olduğunu beyan etmiş olur.
Öte yandan Yaratıcı Kudret, hayatı çift kutupluluk üzerine bina etmiş olduğunu yaşanan bir gerçeklik olarak hatırlatır.
Hak-batıl, hayır-şer, gece-gündüz, şeytan-melek, pozitif-negatif gibi zıtlıklar üzerine kurulu bir hayatı yaşıyoruz. Yâsîn Sûresinde bu çift kutupluluk gerçeği şöyle belirtilir:
Yerin bitirdiklerinden, kendi nefislerinden ve daha bilmedikleri nice şeylerden çiftleri yaratan (Allah çok) yücedir.(Yasin, 36)
Evet, hayat zıtlıkları ile devam ederken, negatif kutupta yer alan şeytan, yaldızlı sözleri ile müşteri aramakta ve maalesef vesveseleri ile birçok insanı saptırmakta, sözleri değiştirme çabası içerisine girmektedir.
ŞEYTAN, YALDIZLI SÖZLER FISILDAR !
Negatif kutupta yer alan şeytan, insanoğlunun en büyük düşmanı olarak yeryüzünde mücadelesini sürdürmektedir. Şeytan, insanoğlunu yoldan çıkarma, aklını çelme noktasında söz üzerinde değişiklik yapma girişiminde bulunacağını bildirmekte ve Allah hakkında yalan söz uydurmak başta olmak üzere önemli çalışmalar yaptığını beyan etmektedir. Şeytanın , bu çalışmalar sonunda başarı elde ettiğini Yüce Kuran bize haber vermektedir. İlgili ayetleri birlikte okuyalım:
O (şeytan) size hep çirkin ve murdar işleri emreder ve Allaha karşı bilmediğiniz şeyler söylemenizi ister.(Bakara,169) / İşte böylece Biz, her peygambere insan ve cin şeytanlarını düşman kıldık. Bunlar aldatmak için birbirlerine yaldızlı sözler fısıldarlar. Rabbin dileseydi, bunu yapamazlardı. O halde, onları iftiralarıyla baş başa bırak.(Enam, 112)
Zulmedenler, kendilerine söylenen sözü bir başkasıyla değiştirdiler. Biz de o zalimlerin yaptıkları bozgunculuğa karşılık, üzerlerine gökten iğrenç bir azab indirdik.(Bakara, 59)
SÖZÜN BOZULMASI, HAK DİNİN BOZULMASINA SEBEBİYET VERMİŞTİR.
Yüce Rabbimiz, insanlık tarihi boyunca her ümmete rehberlik yapacak rahmet insanlarını vahyetmek sureti ile elçi olarak görevlendirmiştir. O peygamberler, elçilik ve örneklik vazifelerini en güzel bir şekilde yapmışlardır. Peygamberlerin ardından -ne yazık ki- vahyi bozma çalışmaları başlamıştır. İşin ilginç tarafı aynı tahrifât yani sözü bozma çalışmaları, tebdil etme yani değiştirme müdahaleleri Hz. Peygamber zamanında bile yapılmıştır. Şu ayete kulak verelim:
Böyle iken âyetlerimiz birer beyyine olarak karşılarında okunduğu zaman bizimle buluşmayı ummayanlar, «Bundan başka bir Kur’an getir veya bunu değiştir.» dediler. De ki; Onu kendiliğimden değiştirmem, benim için olacak şey değildir. Ben ancak bana vahyolunana uyarım; ben, Rabbıma isyan edersem şüphesiz büyük bir günün azâbından korkarım.(Yunus, 15)
Yahudi ve Hristiyan din adamlarının Tevrat ve İncili bozmaları, dine yapılan ilavelerin zaman içinde dinin bir parçası gibi kabul edilmesi sonucunda yeni haramların ve helallerin oluşturulmasına götürmüştür. Bu durum ilahi vahyin bozulmasına sebep olmuştur. Halbuki Din yani vahiy münzeldir/indirilmiştir; Ne ise, odur.
VAHİY KARŞISINDA İKİ TAVIR: RABBANİYYUN / ERBABİYYUN
Yüce Rabbimiz, Kuran-ı Kerimde Yahudi ve Hristiyanların vahye karşı tutumunu bizlere örnek olarak göstererek adeta uyarmaktadır. Elçilerden sonra, vahyin emanet edildiği din adamlarının dine yaptıkları ilavelere İlahlaşma-Rabbleşme anlamında Erbâb demekte ve kınamaktadır.(Tevbe, 31),
Ama dini aslına uygun şekilde öğrenen (taallüm), kitabı okuyan ve derinlemesine inceleyenlere (tedris) Rabbaniyyûn (Âl-i İmran, 79) demektedir. Rabbaniyyun övülmekte, Erbab ise kınanmaktadır.
Erbabiyyunun ( Tevbe, 31) vahyin aslına uymayan yorumlarına , fıtrat ve akl-i selim ile bağdaşmayan bu ilavelere , Yüce Kuran , cibt (hurafe, boş söz) demektedir.(Nisa, 51)
İlgili ayet-i kerimeyi birlikte okuyalım:
Kendilerine ilahî kelamdan bir pay verildiği halde (şimdi) asılsız muammalara, boş sözlere inananları (cibt) ve hakikati inkara şartlanmış olanları, müminlerden daha doğru yolda olduklarını iddia edenleri görmüyor musun?(Nisa, 51)
SABİTELERİMİZİ BELİRLEMEK VE SABİT SÖZLERİMİZİ OLUŞTURMAK DURUMUNDAYIZ
Kavl-i Tayyip ve Kavl-i Sabit
Bugün İslam dünyasına baktığımızda, İslami kesimlerde birçok sıkıntıyı hep birlikte görüyoruz ve yaşıyoruz. Din ile ilgili algılarımızda gerçekten çok farklılıklar olduğunu görüyoruz. Din tasavvuru, ilah tasavvuru, kitap ve peygamber tasavvuru, hayata bakış ve olaylara yaklaşım noktalarından alınız da hukuk, siyaset, ekonomi, insan ilişkilerine varıncaya kadar birçok konuda çok farklı noktalardayız.
Sanki bu ümmetin hayata ve olaylara dair genel sabiteleri yokmuş gibi bir görüntü içindeyiz. Tek ümmet olduğumuz , aynı kitaba ve aynı peygambere inandığımız halde hayata ve olaylara bakışta çok farklı uçlarda bulunulabilmekteyiz.Ortak noktalarımız azalmakta, bilgi kaynaklarımız farklılaşmakta, dini bilgiler alanında bilgi kirliliği yaşanmaktayız adeta.
Halbuki Yüce Kuran, kendisini temellendirirken en güzeli/kıvamda olanı göstermek için indirilmiş olduğunu (İsra, 9), müminlerin en güzel söze ve sabit söze ulaştırıldığını haber vermektedir. Şu ayet-i kerimelere kulak verelim:
O (Müminler), sözün hoş olanına(kavl-i tayyip) ulaştırılmışlardır; hem de övgüye lâyık olan Allah’ın yoluna iletilmişlerdir.(Hac, 24)
Hoş söz (kavl-i tayyip), iman-amel ve ahlak bütünlüğünü ve Yüce Rabbimizin razı olduğu tavrı ve tarzı, Hz.Peygamberin yaşadığı örnek hayata uygun olan sözlerden oluşan din algısını ve anlayışını yansıtmaktadır.
MÜSLÜMANLAR ANCAK KAVL-İ SABİT İLE AYAKTA KALABİLİR !
Nasıl ki et yığını halinde olan insan bedeni, iskelet yapısı ile ayakta durabiliyorsa, aynı şekilde müslümanların da ayakta durabilmesi; sağlıklı bir din anlayışına sahip olabilmesi ve dinin sabitelerini özümsemesinden geçer.
Bu açıdan yeniden hayatın tüm alanlarına dair (iman, ibadet, ahlak ve sosyal hayat) sabitelerimizi tekrar gözden geçirmemiz gerekir ve niçinini bilmemiz gerekir.
Yüce Rabbimiz, İbrahim Sûresi 27. ayet-i kerimede sabit söz (kavl-i sabit) kavramını gündeme getirerek şöyle buyuruyor:
Allah, iman edenleri hem dünya hayatında hem de ahirette sabit söz(kavl-i sabit) ile ayakta tutar/sağlamlaştırır. Zalimleri ise saptırır. Ve Allah dilediğini yapar.
Sabit Söz, Müslümanın iman-amel bütünlüğünü ifade eder. Kuranın, hayata, insana ve hakikatlere dair genel tespitleri ve ilkeleri içerir. Bu tespitlerin muhtevası , fıtrat gerçeğine, insan akl-ı selime uygun olan temel hakikatlerdir. Kuran bu hakikatleri bizlere en güzel şekilde anlatmakta ve tanıtmaktadır.
İman ve İslam Şairi Mehmet Akif, bir şiirinde sabitelerini kaybetmiş, hurafelere bulaşmış din algısını, bir problem olarak ortaya koyarken aynı şiirin devamında çözümü de kendi içerisinde vermiştir. Kulak verelim o güzel şiire:
Nebiye atf ile binlerce herze(boş söz) uydurdun;
Yıktın da dîn-i mübîn-i İslamı yeni bir din kurdun.
Doğrudan doğruya Kuran’dan alarak ilhamı,
Asrın idrakine söyletmeliyiz İslam’ı. diyor, o Kuran Şairi, bir asır önce.
Sabitelerini kaybetmiş din, bizi ne Allaha ne de geleceğe taşır. Dinde, kişilerin sübjektif yorumları değil, tam tersine Hz.Peygamberin örnek hayatında somutlaştığı, Kuran-ı Kerimin sabitelerini oluşturduğu o güzel din algısı ve olgusu bizi geleceğe taşır.
Hz. Kuran, bize Hz. Peygambere kitap ve hikmet verildiğini/indirildiğini bildirir. (Nisa,113). Kitap kavramı , vahyin yazılı bölümünü ifade eder. Uygulama yönü ise Hikmet kavramı ile ifade edilir.
Yani Hikmet bir bakıma Hz. Peygamberin vahyi hayata uygulaması, hayata hakim kılmasıdır.
Hikmetin denetimini Hz. Kuran yapar. Kuran, bu anlamda eski vahiyleri denetime tabi tuttuğu gibi Müheymin (gözetici) (Maide,48) vasfı ile de hikmetin denetimini yapar ve bu günün dindarlığını da denetler. Bu denetim sonucunda hatalar var ise o hatalar da düzeltilir.
Vahyin denetiminden geçmiş hikmetler , hayatımıza hayat katacak değerler ; fıtratın derinliklerinde kök salmalı, hayatla barışık olmalı, akl-i selimi yansıtmalı ve vahyin onayını almalıdır.
Din algımızı ve olgumuzu bu sabit değerlere göre oluşturmamız gerekmektedir.
Evrensel Peygamber, insanlığa rehberlik görevini, nübüvvet ve elçilik sorumluluğunu en güzle şekilde yaptı ve bu mübarek kitabı bizlere emanet ederek aramızdan ayrıldı. Rahmet elçisi bizlere Kitabı ve Hikmeti miras bırakarak , bizleri insanlığa şahitlik etme sorumluluğu ile baş başa bıraktı.
Hz. Peygamber, bizlere gelecekle ilgili hem haberler verdi ve hem de tavsiyelerde bulundu.
Yüce Kuranın müheymin vasfına dikkat çekerek , sabitelerimizi belirlemede Kuranın sonsuz hidayetini şöyle açıkladı:
“Muhakkak ki ileride karanlık gece parçaları gibi fitneler olacak! buyurdu. Oradakiler tarafından, Ey Allah’ın Resulü! Ondan kurtuluş nasıl olur? denildi. O, şöyle buyurdu: Yüce Allah’ın kitabı, kurtuluş olur. Zira onda sizden öncekilerin haberleri, sizden sonrakilerin haberleri ve sizinle ilgili hükümler vardır. Hak ile bâtılı ayıran ilâhî bir kelamdır. O bir eğlence vasıtası değildir. Onu kibirlenerek terk edenin, Allah belini kırar. Kim doğru yolu ondan başkasında ararsa, Allah onu sapıklığa düşürür. O, Allah’ın sağlam ipidir ve apaçık nurudur. Hikmet dolu Kur’ân’dır. Dosdoğru yoldur. Hevâların sapıtmamasına, görüşlerin dağılmamasına yegane sebep odur. Âlimler ona doymaz; Allah’tan korkarak günah işlemekten çekinenler, ondan usanmazlar. Onun ilmini bilen ileri gider, onunla amel eden sevab kazanır. Onunla hükmeden adaletle hükmeder. Ona sımsıkı sarılan dosdoğru yolu bulur.“(Tirmizî, Sevâbü’l-Kur’ân 14, 2908; Ahmed b. Hanbel, Müsned, l, 91; ed-Dârimî, Sünen, K. Fedâili’l-Kur’ân, 1.)
Hep birlikte yeniden bu mübarek kitap ile ve onun aydınlık yüzü ile buluşalım, sabitelerimizi belirlemede Kuran halkaları, okuma grupları oluşturalım. Kuranı derinlemesine inceleyelim ve onu hikmete dönüştürelim. Hz. peygamberin hikmetini kendimize örnek alalım.
Yüce Rabbimiz, sizlere ve bizlere Rahmet Elçisi vasıtası ile yaptığı rehberlik kapsamında hayatımızı, daima sahih bilgi, sadık iman, salih amel ve seçkin ahlak üzere yaşayabilmemizi nasip eylesin.