Yeni ekonomik modelin her ne kadar modellenmiş hali “girdileri-çıktıları-zaman planlaması” henüz elimizde yoksa da ana fikrin “cari açığı” kapatmak olmak üzere olduğunu ve bunu iyi niyetle okuduğumuzu, asli ekonomik hedefin bu olması gerektiğini de ifade etmiştik. Bu minvalde yatırımı destekleyecek olası araçlardan birinin borçlanma-kredi sistemi olması işin tabiatı gereğidir.
Öncelikle belirtmeliyiz ki muhtemel bir kredi genişlemesi çok iyi planlanıp, çok iyi yönetilmezse enflasyon doğuracaktır. Bu nedenle atılacak adımların bir beyin cerrahı edasıyla yapılması gereklidir.
Bu noktada evvelki dönemlerden de ders çıkarmak elzemdir. Hedeflenen ekonomik genişleme değil de yatırımların arttırılması ise buna uygun adımların kuralları ile çerçevelendirilmesi gereklidir.
Unutmamalıdır ki mesnetsiz, yani karşılıksız üretilen her para veya benzeri kıymet yanında ağır enflasyon yükü getirecektir.
Fatura karşılığı kredi
Evvelki dönemlerde kullandırılırken belki iyi niyetle çerçevesi çizilmemiş haliyle verilen ucuz maliyetli kredilerin; döviz, lüks araba, villa gibi amacı dışında kullanımının önüne geçmek için kredi muslukları fatura karşılığı açılmalıdır. Yani makine alıyorsan, malzeme alıyorsan, fabrikanı genişletiyorsan velhasıl işini büyütüyorsan atılan her adım karşılığı kredi kullanımı gerçekleştirilmelidir. Bu noktada projeler için kredi limit olarak tahsis edilse bile proje gerçekleşmelerinde yapılan satın almalar bazında kredi kullandırılmalıdır. Açığa ve keyfiyete göre işlem gerçekleşmesinin önü kesilmelidir.
Ticari işlemlerde sermaye benzeri ihtiyaç olunan nakitler için ise “Dbs” diye anılan doğrudan borçlandırma sistemi ile yine uçtan uça mal-fatura üzerinden kredilendirme veya vadelendirme gerçekleştirilmedir. “Dbs” nin doğası gereği oluşan hareketlerin finans sistemi üzerinden kaydi olarak gerçekleşmesi vergilendirme açısından da devlete kolaylık sağlayacak ve kayıt dışılığı da azaltacaktır.
Dijital senet
Kayıt dışı ekonomiyi küçültmek için farklı adımların atılması gereklidir. Zira kayıt altına alınan her işlem bütçe gerçekleşmelerini sağlama almak adına önemlidir. Bunun yanı sıra GSMH’yı doğru ölçümlemek, mesela kredi/borç oranı gibi risk oranlarımızı etkileyecek verilerin daha iyi bir noktada gerçekleşmesi risk primimizi de düşürecektir. Bu nedenle borçlanma işlemlerinin tüm türevleri başta munzam senet olmak üzere dijital ortama taşınmış olması önemli bir gerektir. Elektronik senet gibi bir aracı kullanıma almak için bireyselde e-devlet kurumsalda ise e-fatura gibi hazır altyapılar zaten bulunmaktadır. Bu nedenle kanuni alt yapısı hazırlandıktan sonra e-senet de hızlıca işleme sokulabilir.
Fed Faiz artışları
Fed faiz artışı dönemine kadar daha durağan olsa da hemen akabinde nispeten zorlu şartlar gelişmekte olan ülkeleri beklemektedir. Bir taraftan kuraklığın getirdiği kıtlık, diğer taraftan arz yönlü maliyet artışları, lojistik sorunları, enflasyon derken Fed’in faiz arttırması, süreçleri aleyhimize işletecek bir unsurdur. Bu nedenle planlanan her adımın ikinci çeyreğe kadar gerçekleşmiş olması önemlidir.
Geçen hafta köşemizde işlediğimiz ve teklif ettiğimiz “Kıdem tazminatı fonu” hakkında birçok mesaj aldım ancak hassaten iyi bir Yeni Şafak okuru olduğunu ifade eden İsa Güven isimli okurumuz uzunca bir yazıyı kaleme alıp tarafıma göndermiş, kendisine ilgisinden dolayı teşekkür ederim.
